Οι μαζικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας του λαού και της νεολαίας στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην Πλατεία Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη αλλά και στο Λευκό Πύργο, στο Σύνταγμα και στις υπόλοιπες πλατείες όλης της χώρας σηματοδοτούν το πέρασμα των λαϊκών αντιδράσεων απέναντι στο νέο Μνημόνιο και στο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας σε μια φάση ποιοτικά διαφορετική.
Από τις έρευνες γνώμης προκύπτει πλέον ότι βαθαίνει συνεχώς η κρίση νομιμοποίησης του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Το όλο ζήτημα περιπλέκεται, καθώς η συμμετοχή της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαμορφώσει ένα σύστημα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, όπου η λήψη αποφάσεων διαχέεται και καθιστά αδύνατο να προσδιορίσει κανείς ποιος πραγματικά αποφασίζει, προκειμένου να κληθεί στη συνέχεια να λογοδοτήσει για τις πράξεις του ενώπιον της ελληνικής κοινωνίας.
Η κρίση του ελληνικού πολιτικού συστήματος είναι πλέον πασιφανής, καθώς τα κινήματα των πολιτών έχουν έρθει στο προσκήνιο για να καταδείξουν με τον πιο σαφή τρόπο ότι το σύστημα της δήθεν αντιπροσωπευτικής δημοκρα τίας, όπως το γνωρίζουμε, έχει κλείσει τον ιστορικό του κύκλο.
Βασική προϋπόθεση για τη νομιμοποίηση κάθε πολιτικού συστήματος αποτελεί η ικανότητά του να ανταποκριθεί στις ανάγκες, στις απαιτήσεις, στις προσδοκίες και στα όνειρα των πολιτών του. Οφείλει να διαθέτει λειτουργικούς πολιτικούς θεσμούς, που να απαντούν ευέλικτα και δίκαια στις σύγχρονες κοινωνικές προκλήσεις.
Τα συστημικά πολιτικά κόμματα
Από την άλλη πλευρά, τα συστημικά πολιτικά κόμματα, τα οποία καταλαμβάνουν κεντρικό θεσμικό ρόλο στο πλαίσιο του πολιτικού συστήματος, ενεργούν ως «θυροφύλακες». Δέχονται, δηλαδή, αυξημένα αιτήματα της κοινωνίας και επιχειρούν συνήθως να επιδείξουν σημαντική επικοινωνιακή ικανότητα προκειμένου να προφυλάξουν το πολιτικό σύστημα από εντάσεις και φαινόμενα υπερφόρτωσης. Με τον τρόπο αυτό, στην ουσία συντελούν στη νομιμοποίηση και στην επέκεινα αποδοχή του πολιτικού συστήματος από τους πολίτες.
Καθώς όμως τα κόμματα δεν αποτελούν πλέον τους μοναδικούς πολιτικούς παίκτες, αντιμετωπίζουν τον ανταγωνισμό των διαφόρων κινημάτων, των δικτύων πολιτών και των ΜΚΟ που προσπαθούν να αναλάβουν ανεξάρτητους ρόλους. Ο ρόλος, όμως, των πολιτικών κομμάτων περιπλέκεται ακόμη περισσότερο λόγω των αντιφάσεων που ανακύπτουν εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί ακόμη ένα πλήγμα της «μετοχής» των εθνικών πολιτικών κομμάτων στο «πολιτικό χρηματιστήριο».
Προκειμένου να ξεπεραστεί αυτή η αντίφαση, τα εθνικά πολιτικά κόμματα της Γηραιάς Ηπείρου συναίνεσαν στην παραπέρα εμβάθυνση της ολοκλήρωσης. Έτσι, η ΕΕ επί σειρά ετών αποτέλεσε ένα ασφαλές περιφερειακό περιβάλλον για την προσαρμογή της οικονο μίας των κρατών-μελών της στην οικονομική παγκοσμιοποίηση. Η εξέλιξη αυτή, με τη σειρά της, οδήγησε σε νέες αντιφάσεις, αφού η δημιουργία της Ευρωζώνης περιόρισε σημαντικά τις εξουσίες των κρατών-μελών της, καθώς και την επιρροή των εθνικών πολιτικών κομμάτων.
Ταυτόχρονα, μετατόπισε το κέντρο βάρους από το κράτος στην αγορά. Η οικονομία κυριάρχησε πλέον έναντι της πολιτικής. Οι επιχειρηματίες έναντι του πολιτικού προσωπικού. Οι τεχνοκράτες έναντι της παραδοσιακής γραφειοκρατίας. Επίσης, η Ευρωζώνη συνέτεινε στην εμπέδωση της αντίληψης ότι οι βασικές επιλογές για την επίλυση των πιο σημαντικών πολιτικών ζητημάτων, όπως είναι αυτά της ανάπτυξης και της απασχόλησης, αποτελούν αντικείμενο αποφάσεων που δήθεν πρέπει να λαμβάνονται αποκλειστικά πέραν των ορίων του εθνικού κράτους.
Προκειμένου να ξεπεραστεί αυτή η αντίφαση, τα εθνικά πολιτικά κόμματα της Γηραιάς Ηπείρου συναίνεσαν στην παραπέρα εμβάθυνση της ολοκλήρωσης. Έτσι, η ΕΕ επί σειρά ετών αποτέλεσε ένα ασφαλές περιφερειακό περιβάλλον για την προσαρμογή της οικονο μίας των κρατών-μελών της στην οικονομική παγκοσμιοποίηση. Η εξέλιξη αυτή, με τη σειρά της, οδήγησε σε νέες αντιφάσεις, αφού η δημιουργία της Ευρωζώνης περιόρισε σημαντικά τις εξουσίες των κρατών-μελών της, καθώς και την επιρροή των εθνικών πολιτικών κομμάτων.
Ταυτόχρονα, μετατόπισε το κέντρο βάρους από το κράτος στην αγορά. Η οικονομία κυριάρχησε πλέον έναντι της πολιτικής. Οι επιχειρηματίες έναντι του πολιτικού προσωπικού. Οι τεχνοκράτες έναντι της παραδοσιακής γραφειοκρατίας. Επίσης, η Ευρωζώνη συνέτεινε στην εμπέδωση της αντίληψης ότι οι βασικές επιλογές για την επίλυση των πιο σημαντικών πολιτικών ζητημάτων, όπως είναι αυτά της ανάπτυξης και της απασχόλησης, αποτελούν αντικείμενο αποφάσεων που δήθεν πρέπει να λαμβάνονται αποκλειστικά πέραν των ορίων του εθνικού κράτους.
Κρίση αντιπροσώπευσης
Η διαδικασία αυτή είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί κρίση αντιπροσώπευσης, η οποία εκφράστηκε ως κρίση της ίδιας της λειτουργίας της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας στο πλαίσιο του έθνους-κράτους.
Ως γνωστόν, πυρήνας της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας είναι η ανάδειξη των εθνικών Κοινοβουλίων με ελεύθερες εκλογές υπό συνθήκες πολυκομματισμού, με διασφάλιση της ελεύθερης λειτουργίας των πολιτικών κομμάτων. Στην εποχή όμως του Μνημονίου και του κοινωνικού Αρμαγεδδώνα, οι πολίτες στη χώρα μας έχουν πλέον συνειδητοποιήσει ότι η κυβέρνηση και η πλειοψηφία της Βουλής παραβιάζουν συνεχώς το Σύνταγμα και ενεργούν για τη διασφάλιση των συμφερόντων των δανειστών.
Όπως είχαμε επισημάνει και παλαιότερα, η κυβέρνηση και η τρόικα, με τις αποφάσεις τους, υπονομεύουν καθημερινά τη δημοκρατία στη χώρα μας. Έτσι πλέον έχει συντελεστεί ραγδαία κρίση πολιτικής υποαντιπροσώπευσης, που είναι άμεσα συνυφασμένη με την αμφισβήτηση της αντιπροσωπευτικής ικανότητας των πολιτικών κομμάτων του δικομματισμού.
Για το λόγο αυτό, οι πολίτες αντιδρούν και απαιτούν πραγματική δημοκρατία και ριζοσπαστική αναδιανομή του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου, αφού πλέον έχουν συνειδητοποιήσει ότι μόνο έτσι μπορεί να λυθεί ο γόρδιος δεσμός της κρίσης χρέους που μαστίζει τη χώρα.
Η συνέχεια θα δοθεί στις πλατείες από τους ίδιους τους πολίτες.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 9/6/11
